Anna Blaman
(1905-1960)Weinig boeken hebben in de naoorlogse jaren zoveel stof doen opwaaien als Eenzaam avontuur van Anna Blaman (ps. van J.P. Vrugt). Zij werd aan de schandpaal genageld vanwege haar goddeloze thematiek en haar met bravoure beschreven visie op erotiek en de lesbische liefde. Beïnvloed door de Franse existentialisten en met een nuchtere Hollandse inslag schreef Blaman, gedreven door niemand anders dan zichzelf, over de zinloosheid van het leven. Misschien als tegenwicht schreef ze nu en dan ook een luchtige tekst voor het cabaret van Wim Sonneveld.
Anna Blaman
door Paul Citroen (1896-1983)‘Ze was lelijk. Ze had een lang ziekelijk gezicht, omlijst door sluik haar. Ze was mager en de romp helde zorgelijk naar voren.’ Zo omschrijft Anna Blaman haar alter-ego, de schrijfster Erica Hart uit het verhaal ‘Feestavond’. Zou Blaman aan dit portret hebben gedacht, toen ze het schreef? Dat was in 1950, het jaar waarin Paul Citroen dit olieverfportret maakte.
De twee leerden elkaar kennen nadat de schilder Blaman als blijk van solidariteit eind 1948, ‘het jaar waarin de fatsoensrakkers ‘‘Eenzaam avontuur’’ tot prooi van hun verontwaardiging hadden gemaakt’ zoals ze zelf schreef, een tekening stuurde. Blaman voelde zich door dit gebaar zeer gesteund in een moeilijke tijd. Hun contact zou uitgroeien tot een hartelijke vriendschap. In een brief aan een vriendin noemt Blaman Citroen ‘een alleraardigste man; onbevangen, onbekrompen met veel echtheid en artisticiteit’.
De vriendschap resulteert in 1950 in enkele portrettekeningen en in dit enigszins experimentele en tegelijk gevoelige schilderij van een schuchtere maar zelfbewuste vrouw. Citroen portretteerde graag langgerekte gezichten en werkte met verticale overdrijvingen. In maart schrijft ze hem: ‘Lieve Paul, ik vond het erg prettig bij jullie. [...] ik hoop volgende week te komen en zal dan zo lang poseren als je maar wilt.’ Er komt echter steeds iets tussen. ‘Dat schilderij, als je er tenminste nog zin in hebt, komt heus wel goed,’ laat ze vervolgens in mei weten. Maar opnieuw komt er van poseren niets meer. Naar alle waarschijnlijkheid heeft Citroen dit portret, dat er voltooid uitziet, afgemaakt op basis van eerdere portrettekeningen.