Andreas
Burnier

1980

J. Greshoff-prijs
Andreas Burnier (1931-2002) heeft de tweejaarlijkse J. Greshoff-prijs 1980 gekregen voor de essaybundel De zwembadmentaliteit.

De zwembadmentaliteit, dat is het holle geschreeuw uit duizend kelen dat je kunt horen in ieder betegeld, overdekt zwembad. Het zwembad schijnt een omgeving te zijn die op sommige mensen, of misschien wel alle, massificerend en dus bewustzijnsverlagend werkt. Dit soort geschreeuw klinkt ons dagelijks tegemoet uit de mannenmedia: de kranten, de mannenonderonsjes van televisie en radio, de politieke mannenfora en in het algemeen op bijeenkomsten waar meer dan twee mannen in vergadering bijeen zijn. Het voorlopige antwoord daarop was een analoog geschreeuw uit het damesbad. Zelfs als de ene zwembadmentaliteit minder kwalijk is dan de andere: voor beide dient men alert te blijven.  

 

‘Vanuit deze titelverklaring kan men de essays (…) kwalificeren als “overtredingen van het gemengd zwem-verbod”,’ schreef de jury. ‘Overigens niet alleen t.a.v. een tegenstelling als masculinisme versus feminisme, maar van allerlei statische tweedelingen als technische ontwikkeling tegenover primitivisme, wetenschap versus kunst, ratio tegenover emotie.’  

‘Het zwembad als symbool van geestverarmende verzorging: lekker overdekt en goed verwarmd, gezellig dicht bij elkaar en schreeuwen maar’

Rode draad is het ‘pleidooi om niet te denken in gescheidenheden, maar in polariteiten. Het is dit geluid dat Andreas Burnier tegen de zwembadmentaliteit laat horen. Niet met de gelijke munt van dito geschreeuw, maar met de subtielere wapens van eruditie, moed, stijl en eigenzinnigheid. Kortom, met middelen uit de beste traditie van het essay, en daarmee met een kwaliteit en kracht die de jury gaarne gehonoreerd ziet (…).’ 

 

‘Het zwembad als symbool van geestverarmende verzorging: lekker overdekt en goed verwarmd, gezellig dicht bij elkaar en schreeuwen maar,’ schrijft Kees Schuyt in het begeleidend essay. Andreas Burnier – ‘onafhankelijk van geest, geestig en persoonlijk, erudiet en strijdvaardig’ – neemt ‘afstand van de half-intellectuelen, van de massificerende vrouwenbeweging, en van de door mannen beheerste wetenschap. Geen van de drie groepen zal met instemming en plezier haar essays lezen, omdat er dingen in staan die hun niet aanstaan.’  

 

Schrijfster en filosofe Andreas Burnier was onder haar echte naam dr. C.I. Dessaur bekend als hoogleraar criminologie aan de Katholieke Universiteit in Nijmegen. Een aantal van de negen essays was eerder uitgesproken als lezing.  

 

Kernthema in De zwembadmentaliteit (1979) is volgens biografe Elisabeth Lockhorn ‘de menselijke bewustzijnsontwikkeling zoals die zich spiegelt in de cultuur, en vice versa. (…) Opvallend is het terugkerend pleidooi voor de androgyne mens, de mens die erin slaagt masculiene en feminiene eigenschappen met elkaar te verzoenen en te integreren.’  

 

Burnier publiceerde de romans Een tevreden lach (1965, Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs), Het jongensuur (1969) en De huilende libertijn (1970), de verhalenbundel De verschrikkingen van het noorden (1967) en de bundeling Poëzie, jongens en het gezelschap van geleerde vrouwen (1974). 

Jury

De jury bestond uit Harry Bekkering, Pierre H. Dubois, Margaretha Ferguson, Han Foppe, Jacques den Haan, Gerrit Kamphuis, Anton Korteweg, André Matthijsse en Paul de Wispelaere. Aan de J. Greshoff-prijs is een bedrag van 4.000 gulden verbonden. 

 

Uitreiking

De uitreiking vond plaats op vrijdagavond 19 december 1980 in het Haagse stadhuis. 

 

Meer lezen over Andreas Burnier

 

Credits portretfoto: Roland Gerrits / Anefo / Nationaal Archief, CC0

Word vriend van het museum en maak nieuwe tentoonstellingen mogelijk! Help het museum